Co to jest DSD?

  • Program DSD ma na celu przygotowanie uczniów do egzaminu z języka niemieckiego i uzyskania Niemieckiego Dyplomu Językowego B2/C1 (DSD B2/C1 - Deutsches Sprachdiplom der Kultusministerkonferenz B2/C1).
  • Jest to najwyższy poziom egzaminu państwowego Republiki Federalnej Niemiec osiągany przez uczniów z zagranicy.
  • Egzamin spełnia wymogi standardów egzaminów końcowych w szkołach niemieckich oraz standardów europejskich (Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego).
  • Niemiecki Dyplom Językowy jest wydawany przez Stałą Konferencję Ministrów Kultury Republiki Federalnej Niemiec w Bonn i odpowiada on poziomowi B2/C1 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego.
  • Egzamin jest bezpłatny! Uczniowie nie ponoszą żadnych kosztów związanych z przystąpieniem do egzaminu.

Co daje uzyskanie Niemieckiego Dyplomu Językowego B2/C1?

  • Potwierdzenie biegłej znajomości języka niemieckiego w zakresie czytania ze zrozumieniem, rozumienia ze słuchu, komunikacji ustnej oraz komunikacji pisemnej, poświadczone państwowym dyplomem Republiki Federalnej Niemiec.
  • Dyplom DSD B2/C1 zwalnia z egzaminu z języka niemieckiego na wszystkie wyższe uczelnie w Niemczech.
  • Dyplom może być również przydatny dla studentów polskich uczelni, którzy będą chcieli i mieli możliwość wyjechać na stypendium do Niemiec, bądź podjąć praktyki w międzynarodowych firmach.
  • Absolwent programu DSD zwiększa swoje szanse na zatrudnienie na polskim i europejskim rynku pracy.

Dla kogo jest DSD?

  • Uczniowie chcący zdawać egzamin DSD B2/C1 w liceach ogólnokształcących uczęszczają do grup DSD w szkołach licencjonowanych, mających uprawnienia do przeprowadzania egzaminu (w naszym regionie II LO w Białymstoku), w których przygotowanie do egzaminu jest zintegrowane z programem nauczania języka niemieckiego.
  • Do egzaminu mogą być dopuszczeni tylko uczniowie, którzy realizują naukę języka niemieckiego w szkołach z programem DSD i uczyli się języka niemieckiego przez 5 kolejnych lat w wymiarze 5-6 godzin tygodniowo.

Jak wygląda egzamin DSD B2/C1?

  • Egzamin DSD B2/C1 zdają uczniowie klas maturalnych.
  • Egzamin składa się z 2 części: pisemnej i ustnej.
  • Egzamin pisemny (zewnętrzny, sprawdzany przez egzaminatorów w Niemczech) odbywa się w grudniu.
  • Egzamin ustny (wewnętrzny, przeprowadzany w macierzystej szkole przez nauczycieli programu DSD) odbywa się w styczniu.
  • Sprawdzane są 4 sprawności językowe: czytanie ze zrozumieniem, rozumienie ze słuchu, komunikacja pisemna (część pisemna) oraz komunikacja ustna (część ustna).
  • Każda sprawność jest punktowana oddzielnie. Za każdą sprawność można uzyskać maksymalnie 24 punkty.
  • Aby zdać egzamin należy z każdej sprawności uzyskać przynajmniej 8 punktów na 24 możliwych.
  • Egzamin odzwierciedla profil osiągnięć każdego ucznia, który rozkłada się na 2 poziomy kompetencji (B2 lub C1). Na dyplomie wyszczególnia się poziom każdej z 4 sprawności. Poziomy są przyznawane według następującego schematu:     

Poziom Czytanie ze zrozumieniem Rozumienie ze słuchu Komunikacja pisemna Komunikacja ustna
Ilość uzyskanych punktów
C1 14-24 14-24 12-24 12-24
B2 8-13 8-13 8-11 8-11
- 0-7 0-7 0-7 0-7

maj 2023 - początek rozbudowy szkoły o aulę i stołówkę.

maj 2023 - pierwsza matura w nowej formule dla czteroletniego liceum.

wrzesień 2021 - Rozpoczęcie współpracy z trzema szkołami z Niemiec i jedną szkołą w Estonii w ramach projektu Erazmus w języku niemiecki dla uczniów SP 53: "Digitectives at work on environmental protection and biodiversity measures"  oraz  projektu Erazmus w języku niemieckim dla uczniów II LO: "Einsatz moderner digitaler Technologien in Schulprojekten (Using Digital Technologies in School Projects)" Są to dwa odrębne projekty o podobnej tematyce, jednak różnym stopniu trudności. Celem projektów jest badanie układu ekologicznego na podstawie pomiarów życia owadów, ich funkcjonowania w ekosystemie oraz zmian w ich różnorodności na przestrzeni czasu. W obu projektach dodatkowo przedstawione zostaną metody digitalizacji mające na celu dokonywanie tych pomiarów i analizę cyklów życia owadów.  

Budżet Obywatelski 2021: w ramach BO wybudowano siłownię zewnętrzną na terenie przylegającym do szkoły, a w budynku szkoły jedno z istniejących pomieszczeń zostało zagospodarowane na siłownię wewnętrzną.

wrzesień 2019 – pierwszy rocznik uczniów liceum czteroletniego rozpoczął naukę w II Liceum.

22 listopada 2019 – uroczyste obchody Jubileuszu 100-lecia II Liceum Ogólnokształcącego imienia Księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku.

czerwiec 2019 – maj 2022 – realizacja projektu edukacyjnego „Fabryka Leków – od pomysłu do produktu” we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku.

kwiecień 2019 – przeprowadzono ostatni egzamin gimnazjalny oraz pierwszy sprawdzian ósmoklasisty.

wrzesień 2017 – czerwiec 2019 – współpraca międzynarodowa ze szkołą z Soest w ramach realizacji projektu „Zrozumieć Europę”.

wrzesień 2017 – czerwiec 2019 – realizacja projektu Erasmus+ „Nasza przyszłość zaczęła się 100 lat temu”.

wrzesień 2017 – utworzenie oddziału medycznego-dwujęzycznego w liceum.

marzec 2017  -  uchwałą Rady Miasta Białegostoku, Publiczne Gimnazjum Nr 32 Dwujęzyczne zostało przekształcone w Szkołę Podstawową Nr 53 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Białymstoku w związku ze zmianą ustroju szkolnego - Ustawa Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo Oświatowe. 

grudzień 2016 - podpisanie porozumienia o współpracy z Akademią Górniczo - Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie w zakresie dydaktyczno - naukowym.

lipiec 2016 - realizacja projektu "Mobilność Kadry Edukacji Szkolnej" w celu podnoszenia kompetencji językowych i metodycznych kadry pedagogiczej w ramach programu Unii Europejskiej Erazmus +.

kwiecień 2016 - podpisanie umowy o współpracy ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie w zakresie propagowania wiedzy ekonomicznej i postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży. Objęcie przez SGH patronatem klasy akademickiej - menadżerskiej.

październik 2015 - oddanie do użytku wielofunkcyjnego boiska sportowego.

wrzesień 2015 - wizyta w szkole Ministra Spraw Zagranicznych pana Grzegorza Schetyny - honorowego Patrona szkolnej innowacji pedagogicznej "Historia dyplomacji. Protokół dyplomatyczny."

wrzesień 2015 - rozpoczęcie przygotowań do wdrożenia programu Middle Years Programme w Publicznym Gimnazjum nr 32 Dwujęzycznym w Białymstoku.

luty 2015 - objęcie honorowym patronatem przez Ministra Spraw Zagranicznych klasy o profilu prawniczo - humanistycznym w II LO.

styczeń 2015 - nawiązanie współpracy z Forum Młodych Dyplomatów 

grudzień 2014 - zakończenie realizacji projektu "Akademia Gimnazjalisty".

listopad 2014 - uroczyste przyjęcie Publicznego Gimnazjum nr 32 Dwujęzycznego w Białymstoku do międzynarodowej wspólnoty szkół partnerskich "Szkoły: Partnerzy Przyszłości".

listopad 2014 - uroczyste obchody Jubileuszu 95 - lecia II Liceum Ogólnokształcącego imienia księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku.

wrzesień 2014 - rozbudowa szkoły – uroczyste otwarcie nowego skrzydła w związku z dynamicznym rozwojem placówki.

czerwiec 2014 – podjęcie decyzji o budowie wielofunkcyjnego boiska sportowego sfinansowanej z budżetu obywatelskiego.

maj 2014 - rozpoczęcie realizacji programu "Naukowe inspiracje".

maj 2014 - podpisanie umowy partnerskiej o współpracy w zakresie dydaktyczno-naukowym z Uniwersytetem Medycznym, Politechniką Białostocką, Uniwersytetem w Białymstoku.

maj 2014 – podpisanie umowy o współpracy ze szkołą z Chin Ningbo School of Foreign Affairs.

marzec 2014 – rozpoczęcie realizacji projektu „Akademia Gimnazjalisty” - Projekt współfinansowany przez UE w ramach EFS poddziałanie 9.1.2 POKL

sierpień 2013 - uzyskanie zgody Ministra Edukacji Narodowej na utworzenie oddziału międzynarodowego.

grudzień 2012 - zakończenie realizacji projektu "Chcę latać...".

grudzień 2012 - II Liceum Ogólnokształcące im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku otrzymało akredytację do oferowania programu matury międzynarodowej oraz prawo od używania miana IBO World School.

listopad 2012 - wizyta akredytacyjna organizacji International Baccalaureate Organisation.

maj 2010 - otrzymanie statusu szkoły kandydującej do oferowania programu matury międzynarodowej International Baccalaureate Diploma Programme.

grudzień 2009 – przeprowadzono pierwszy egzamin Deutsches Sprachdiplom C1.

22 listopada 2009 - Jubileusz 90-lecia szkoły.

Od pierwszej (po II wojnie światowej i okupacji) matury w roku szkolnym 1946/47 do matury w roku szkolnym 2010/2011 świadectwa dojrzałości w II Liceum Ogólnokształcącym otrzymało 10 986 absolwentów, w Liceum dla Dorosłych 4025. Razem - 15 020, a z absolwentkami przedwojennymi 15 389 osób. Świadectwa ukończenia liceum dziennego odebrało 299 osób.

listopad 2009 – przyjęcie II Liceum Ogólnokształcącego im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku do międzynarodowej wspólnoty szkół partnerskich „Szkoły – Partnerzy Przyszłości”.

27 kwietnia 2009 - uchwałą Rady Miasta Białegostoku zostało utworzone Publiczne Gimnazjum nr 32 Dwujęzyczne wchodzące w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Białymstoku

9 lutego 2009 - w Krajowym Rejestrze Sadowym zarejestrowano Stowarzyszenie Przyjaciół II LO w Białymstoku.

maj 2008 - rozpoczęcie realizacji projektu "Chcę latać...Utworzenie klasy o profilu lotniczym w II Liceum Ogólnokształcącym w Białymstoku" współfinansowanego ze środków EFS.

kwiecień-październik 2006 - budynek szkolny otrzymał nowy wizerunek jako efekt przeprowadzonej termomodernizacji, która zakończona została remontem placu szkolnego i części terenu wokół szkoły w roku 2007.

kwiecień-maj 2005 - przeprowadzono pierwszy egzamin maturalny w nowej formule, który jest oceniany zewnętrznie.

wrzesień 2004 – przystąpienie II Liceum Ogólnokształcącego im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku do programu Deutsches Sprachdiplom (DSD).

maj 2004 - w szkole odbył się ostatni egzamin dojrzałości w czteroletnim liceum ogólnokształcącym (ostatnia tzw. „stara matura”).

1 wrzesień 2002 - Rada Miejska Białegostoku podjęła uchwałę o przekształceniu liceum ogólnokształcącego o czteroletnim cyklu kształcenia w publiczną szkołę ponadgimnazjalną – trzyletnie liceum ogólnokształcące.

22 listopada 2000 - zjazd absolwentek Państwowego Gimnazjum i Liceum Żeńskiego im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej do roku szkolnego 1938/39 i Liceum Ogólnokształcącego Żeńskiego nr 2 z lat 1944/45 - 1955/56.

22 listopada 1999 - uroczystość przywrócenia II Liceum Ogólnokształcącemu w Białymstoku imienia księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej.

13 września 1999 - Rada Miasta Białegostoku podjęła Uchwałę o przywróceniu II Liceum Ogólnokształcącemu w Białymstoku imienia księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej.

marzec 1993 - Rada Pedagogiczna podjęła uchwałę o zaprzestaniu używania przez szkołę imienia Bohaterów 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty.

1 września 1983 - połączono II Liceum Ogólnokształcące i I Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących. Powstał Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Białymstoku.

18 września 1979 - szkole nadano Odznakę "Zasłużony Białostocczyźnie".

12 października 1976 - szkoła otrzymała nowy sztandar.

12 października 1974 - w 31 rocznicę bitwy 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki pod Lenino II Liceum Ogólnokształcącemu w Białymstoku nadano imię Bohaterów 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty (ta formacja Ludowego Wojska Polskiego utworzona została jesienią 1944 r. w okolicach Białegostoku).

25 marca 1974 - wizytę w szkole złożył minister oświaty i wychowania Jerzy Kuberski.

1 października 1970 - II Liceum Ogólnokształcące przeniosło się do nowego budynku przy ul. Narewskiej 11.Budynek przy ul. Warszawskiej 8 wyremontowano i w 1972 r. utworzono w nim VI Liceum Ogólnokształcące.

1968/69 - w szkole utworzono orkiestrę dętą, chór i dwa zespoły estradowe. Kierował nimi pan profesor Stanisław Godlewski.

13 września 1967 - I Liceum Ogólnokształcące przeniosło się do nowego budynku przy ul. Brukowej 2. II Liceum Ogólnokształcące zajęło cały zabytkowy gmach szkolny.

19 czerwca 1960 - szkoła otrzymała sztandar ufundowany przez Komitet Rodzicielski.

październik 1958 - Komitet Rodzicielski przeprowadził zbiórkę pieniędzy na zakup portretu króla Zygmunta Augusta.

23 czerwca 1957 - w II Liceum Ogólnokształcącym odbył sie zjazd wychowanków byłego Państwowego Gimnazjum Męskiego im. króla Zygmunta Augusta. Na korytarzu szkoły wmurowano tablicę pamiątkową o następującej treści: "Pamięci poległych za wolność i niepodległość Ojczyzny: ks. dr Stanisława Hałki -założyciela i dyrektora Państwowego Gimnazjum im. króla Zygmunta Augusta w Białymstoku, profesorów: Olgierda Złotego, Władysława Paczyńskiego, Stanisława Ćwiękały oraz wychowanków tego Gimnazjum".

19 grudnia 1956 - w szkole powstała drużyna harcerska. Jej założycielem był druh Jerzy mer z Komendy Hufca Białystok - Miasto. Drużyna przejęła tradycje IX Białostockiej Drużyny Harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego - jej numer, nazwę i patrona (dawna "dziewiątka" zwana "błękitną", istniała przez 16 lat w Szkole Podstawowej nr 13 w Białymstoku przy ul. Fabrycznej 10).

3 września 1955 - wprowadzono koedukację. Część uczennic z liceum Żeńskiego przeniesiono "na dół", a "z dołu" przyjęto 101 uczniów do klas IX i X. Szkoła otrzymała nazwę II Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku.

1 września 1952 - szkoła otrzymała nazwę II Liceum Ogólnokształcące Żeńskie w Białymstoku.

1 września 1950 - kolejna reorganizacja -usunięto klasy podstawowe i szkołę przemianowano na Państwową szkołę Ogólnokształcącą Żeńską Stopnia Licealnego nr 2 w Białymstoku.

1948/49 - utworzono Koło Związku Młodzieży Polskiej. Liczyło 20 członkiń na 512 uczennic (3,9%). Opiekunką była pani profesor Malwina Mozolewska. Utworzono Koło Polskiego Czerwonego Krzyża 370 członkiń na 515 uczennic (72%).

1 września 1948 - do szkoły dołączono 7 klas podstawowych i przemianowano ją według wzorów radzieckich na Szkołę Ogólnokształcącą Żeńską Stopnia Podstawowego i Licealnego nr 2 w Białymstoku.

czerwiec 1948 - założono Koło Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza (późniejsza Liga Przyjaciół Żołnierza). Opiekunką była pani profesor Helena Boczkowska.

1947/48 - szkoła otrzymała pierwszy radioodbiornik i pierwszy wśród szkół białostockich dźwiękowy aparat projekcyjny.

maj 1948 - utworzono Szkolny Hufiec Powszechnej Organizacji Służba Polsce (SP).Działała na wzór wojskowy do 1955 r.

czerwiec 1947 - pierwsza po II wojnie światowej i okupacji matura - świadectwa dojrzałości otrzymało 28 absolwentek.

wrzesień 1945 - pracę w szkole rozpoczęli nauczyciele: Maria Czułajewska, Wanda Chilkiewicz, Helena Jarmoc, Edmund Juchnowicz, Halina Onych, Halina Badowska, Maria Szczepanik. Byli to repatrianci z Wilna, Grodna i Lidy.

1 października 1944 - inauguracja roku szkolnego 1944/45 w państwowym Gimnazjum i Liceum Żeńskim w Białymstoku. W nowej rzeczywistości politycznej - już bez imienia, szkoła była kontynuatorką Gimnazjum przedwojennego.

27 lipca 1944 - wyzwolenie Białegostoku spod okupacji niemieckiej. Podczas działań frontowych częściowemu zniszczeniu uległ budynek Gimnazjum Żeńskiego. Gmach Gimnazjum Męskiego był na tyle obszerny, że umieszczono w nim dwa reaktywowane gimnazja:- Gimnazjum Męskie zajęło parter budynku (ul. Kościelna 9), - Gimnazjum Żeńskie miało siedzibę na piętrze (ul. Warszawska 8).

3 października 1941 - w mieszkaniu Marii Kolendo (nauczycielki Państwowego Gimnazjum i Liceum im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej) przy ul. Mickiewicza 29 w Białymstoku odbyło się spotkanie w sprawie rozpoczęcia tajnego nauczania. Oprócz Marii Kolendo uczestniczyli w nim między innymi: Konstanty Kosiński i Czesław Pietrasz. Tajne nauczanie w Białymstoku stało się masowe - w roku szkolnym 1943/44 na kompletach uczyło się 1725 uczniów na poziomie szkoły powszechnej i 524 uczniów na poziomie szkoły średniej. Naukę prowadziło 136 nauczycieli , w tym nauczyciele Gimnazjum Jabłonowskiej i Zygmunta Augusta. Największe skupisko punktów tajnego nauczania znajdowało się w dzielnicy Bojary.

27 czerwca 1941 - początek niemieckiej okupacji Białegostoku.

22 czerwca 1941 - wybuch wojny niemiecko - radzieckiej.

1 stycznia 1940 - zaczęła obowiązywać jednolita struktura szkoły ogólnokształcącej funkcjonującej w ZSRR - dziesięciolatka.

1 października 1939 - urzędowy początek roku szkolnego. Szkoły miały funkcjonować na zasadach przedwojennych.

22 września 1939 - Niemcy wycofali się z Białegostoku (na mocy paktu Ribbentrop - Mołotow),wkroczyli Rosjanie i rozpoczęła się okupacja radziecka.

15 września 1939 - podczas II wojny światowej do Białegostoku wkroczyli Niemcy.

1 września 1932 - zgodnie z reformą oświaty szkoła stała się Państwowym Gimnazjum i Liceum Żeńskim.

Od pierwszej matury w roku szkolnym 1920/21 do matury w roku szkolnym 1938/39 przed wybuchem II wojny światowej, Państwowe Gimnazjum i Liceum Żeńskie im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku ukończyło 378 absolwentek.

2 maja 1932 - Państwowe Gimnazjum Żeńskie otrzymało sztandar i portret patronki - księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej.

listopad 1922 - zaczęto wydawać gazetkę szkolną -Głos Uczniowski- (z uczniami Gimnazjum Zygmunta Augusta).

22 listopada 1919 - upaństwowiono Gimnazjum Żeńskie i nadano mu imię księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej. Szkoła pozostała w gmachu przy dzisiejszej ul. Mickiewicza 1. Dyrektorem była Zofia Kossowska.

20 września 1919 - upaństwowiono Gimnazjum Męskie i nadano mu imię króla Zygmunta Augusta. Siedzibą szkoły został gmach przy ul. Kościelnej 9. Dyrektorem był ksiądz dr Stanisław Hałko.

wrzesień 1919 - Polskie Gimnazjum Realne podzielono na dwa odrębne: męskie i żeńskie.

czerwiec 1919 - pierwsza matura w Polskim Gimnazjum Realnym, ale tylko w Żeńskim. Świadectwa dojrzałości otrzymało 9 absolwentek: Maria Bielska, Wanda Chmielewska, Halina Goławska, Gertruda Kozłowska, Halina Kościanka, Jadwiga Kundówna, Helena Moniuszko, Maria Różycka, Teofila Wroczyńska.

19 lutego 1919 - opóźniona niepodległość w Białymstoku - do miasta wkroczyły oddziały wojska polskiego.

11 listopada 1918 - po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość.

październik 1917 - Polskie Gimnazjum Realne przeniosło się do budynku przy dzisiejszej ulicy Mickiewicza 1 (do sierpnia 1915 gmach był siedzibą Rosyjskiego Żeńskiego Gimnazjum Mikołajewsko - Aleksandryjskiego).

23 maja 1916 - aresztowanie przez Niemców księdza dyrektora Stanisława Hałko. Uznano go za niebezpiecznego Polaka i pedagoga, który miał wielki wpływ na ożywienie patriotyczne wśród nauczycieli i uczniów. Do Białegostoku wrócił w listopadzie 1918 roku.

29 listopada 1915 - pod okupacją niemiecką podczas I wojny światowej w rocznicę wybuchu powstania listopadowego za zgodą władz niemieckich otwarto w Białymstoku Polskie Gimnazjum Realne. Szkoła mieściła się w gmachu przy dzisiejszej ul. Warszawskiej 63 na II piętrze (parter i I piętro zajmowała szkoła niemiecka). Polskie Gimnazjum Realne składało się w zasadzie z dwóch szkół-: Męskiej (przełożony ksiądz doktor Stanisław Hałko) i Żeńskiej (przełożona Maria Kościa) . Istniało pięć klas dla chłopców, pięć dla dziewcząt i jedna koedukacyjna - wstępna.


 Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska

„Chciałam z doświadczeń pewnych dać próbę krajowi, co zrobić jeszcze można. Wszakże ulepszać i powiększać każdego być może cnotliwego obywatela dziełem, ale trzeba coś pierwej w małym kawałku egzekwować, ażeby dać poznać, że odmieniać i ulepszać nie jest rzeczą niepodobną..."
(księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska)

 

 

Sławę niepospolitej administratorki, reformatorki, mecenaski nauki i sztuki zyskała w drugiej połowie XVIII wieku wojewodzina bracławska, księżna Anna Jabłonowska, kobieta wielkiej duszy i serca wrażliwego na niedolę ludzką. Rozgłos i uznanie zdobyła już u współczesnych sobie Polaków, a jej pionierska działalność wzbudza po dzień dzisiejszy zainteresowanie i szczery podziw potomnych.
 

Rodzina i dzieciństwo

 

Anna Paulina z Sapiehów Jabłonowska urodziła się w roku 1728 prawdopodobnie w Wołpiach ( woj. nowogrodzkie) , które były majętnością jej rodziców. Tam też spędziła dzieciństwo . Ojciec jej , Karol Kazimierz Sapieha , generał artylerii litewskiej , zmarł młodo , pozostawiając pod opieką swej żony oraz braci - Józefa i Michała troje dzieci: najstarszą Annę Paulinę oraz synów Aleksandra i Michała.

Matka Anny , Karolina z domu Radziwiłłówna (kanclerzanka) , wkrótce po śmierci męża wyszła za mąż za Józefa Aleksandra Jabłonowskiego , starostę buskiego.
Anna wyrastała w atmosferze szacunku dla nauki i kultury. Jej ojczym , Józef Aleksander Jabłonowski stał się znany w Europie jako opiekun nauk i fundator słynnej akademii imienia Jabłonowskich w Lipsku. Ojczym i matka odbywali częste podróże po kraju i zagranicy. Na Annę spadały więc w miarę upływu lat coraz poważniejsze obowiązki związane z zarządzaniem domem i administrowaniem majątkiem. Księżna z zamiłowaniem wypełniała swoje obowiązki. Umiała skłonić wszystkich do poszanowania swoich zarządzeń. W sprawach trudnych zwracała się listownie do ojczyma. W taki sposób zdobywała wiedzę rolniczą i praktykę administracyjną

 

Wykształcenie i młodość

 

Jakie wykształcenie otrzymała Anna Sapieżanka ? Uczyła się w domu pod kierunkiem rodziców, a następnie rozwijała i udoskonalała swoje umiejętności sama, korzystając z bogatej biblioteki ojczyma w Lachowicach. Miała wiedzę gruntowną i wszechstronną. Władała wieloma językami obcymi m.in. niemieckim, francuskim i łaciną.. Prowadziła korespondencje z całym niemal „uczonym wówczas światem". Oprócz wiedzy przyrodniczej i ekonomicznej , szeroko interesowała się literaturą i filozofią , etnografią , a nawet muzyką.

W 1750 roku mając dwadzieścia dwa lata Anna wyszła za mąż za stryjecznego brata swego ojczyma, znacznie starszego od siebie Jana Kajetana Jabłonowskiego, wojewodę bracławskiego.
Po ślubie małżonkowie wyjechali w kilkuletnią podróż po Europie w czasie której książe prezentował swą żonę na odwiedzanych dworach. Zwiedziła wówczas ks. A. Jabłonowska : Wersal, Madryt, Turyn, Wiedeń, Drezno i inne stolice europejskie.
Czas kilkuletniej podróży , to najdłuższy okres , jaki księżna Anna spędziła wspólnie ze swoim małżonkiem. Po powrocie do kraju ich drogi się rozeszły . Księżna objęła zarząd dobrami (już bardzo zadłużonymi), a jej mąż dalej podróżował i rzadko przebywał w Polsce. Nie znaczyło to jednak , że Jabłonowscy rozeszli się oficjalnie, bowiem w wielu listach do rodziny księżna wspominała często o swym mężu, z troską pisząc o jego słabym zdrowiu i od czasu do czasu spotykała się z nim .
Mąż Anny zmarł 5 marca 1764 roku w Ostrogu. Pomimo, że małżeństwo zapewne nie należało do udanych księżna Anna głęboko przeżyła śmierć swego męża. Całą odtąd energię życiową i intelekt skupiła Jabłonowska , najpierw na zagadnieniach politycznych, a następnie na sprawach reformatorsko-gospodarczych, oddając się też z zamiłowaniem nauce.

 

Zasługi

 

Jej imię stało się głośne w Polsce i za granicą. Nie było dziedziny, którą się nie interesowała. Zajmowała się sprawami politycznymi, społecznymi, naukowymi i gospodarczymi. Uważano ją, słusznie, za osobę uczoną. Nawet król Jabłonowską traktował jako autorytet w sprawach ekonomicznych.

Przejawiała szeroką działalność, a reformy przez nią wprowadzane miały zasadniczy wpływ na życie mieszkańców jej posiadłości, zwłaszcza Siemiatycz, w których miała swoją rezydencję.

Dążyła do gospodarczego umocnienia miast i wsi poprzez rozwój rodzimego przemysłu, uzdrowienie handlu, wyszkolenie miejscowych rzemieślników. Troszczyła się o bezpieczeństwo i zdrowotność swych poddanych, o zapewnienie dzieciom nauki, otaczała opieką wdowy i sieroty.

Księżna Anna pozostawiła duży i interesujący dorobek pisarski. Na bogatą spuściznę pisarską Jabłonowskiej składają się rękopisy i prace drukowane. Wśród jej dorobku szczególne miejsce zajmuje traktat psychologiczny p.t. "Physologia albo krótko zebrane lekcje elementarne o naturze i własnościach duszy". Innym dziełem księżnej była „Księga dla Dwornika Folwarku Skromowskiego". Sławę wśród współczesnych i potomnych przyniosła jej praca p. t. "Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców" wydane w Siemiatyczach w 1786r. W pracy pisała o przepisach rolnych i gospodarce społecznej, słowem o całym życiu wsi.

„Ustawy" Anny Jabłonowskiej należały do cenionych dzieł tego rodzaju w Polsce w XVIII wieku. Ich wartość polegała na tym, że łączyły one przepisy czysto prawne ze wskazówkami praktycznymi dotyczącymi metod gospodarowania.

„Nigdy innego widoku nie miałam i nie mam, tylko zmierzające wszystkie do pomnożenia obfitości , coraz większej osiadłości Miasta, y ustanowienia tego wewnętrznego porządku, bez którego żaden rząd obeyść się nigdy nie może , ani obiecywać nikomu w mieście długiey o spokoynego życia swobodności" (Anna Jabłonowska: „Ustawy powszechne", t. VII, Siemiatycze 1785)

 

Działalność gospodarcza i społeczna

 

Działalność gospodarcza i społeczna Jabłonowskiej to 36 lat własnych rządów, w ogromnych dobrach książęcych, obejmujących klucze: siemiatycki, kocki i wysocki, dobra wołyńskie, strzelińskie, kukizowskie, mariampolskie i jezupolskie oraz pomniejsze , stanowiące łącznie 11 miast, 107 wsi, w tym 24 folwarki. Jabłonowska dążyła do uporządkowania i uregulowania stosunków wiejskich, jak i miejskich.
Zaangażowana była także w działalność polityczną, a przede wszystkim ze sprawami konfederacji barskiej. Opracowywała plany konfederacji, w której „Madame de Barez"- jak ją nazwano - odegrała istotną rolę.Księżna urządzała wielokrotnie zjazdy i zebrania konfederatów w swych rezydencjach w Kukizowie i Kocku.Po upadku konfederacji, nadal interesowała się życiem politycznym, posiadając zaufanych informatorów w kraju i za granicą.
W początkowym okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego Jabłonowska pozostawała w opozycji antykrólewskiej. Jednak po upadku konfederacji barskiej pogodziła się z królem , z którym łączyło ją dalekie pokrewieństwo. Do ugody z monarchą doszło około 1773 roku. Odtąd ciotka jak ją nazywał król, pokazywała się niejednokrotnie na warszawskim dworze.
Księżna Anna zaangażowała się też po stronie zwolenników Konstytucji 3 Maja.
Interesująca wydaje się działalność księżnej w zakresie opieki społecznej. Miasta obowiązkowo musiały zatrudnić cyrulika i położną oraz utrzymywać szpitale. Zapoczątkowała księżna również budowę domów pogrzebowych, a w Siemiatyczach założyła szkołę położnych. Zorganizowała także kasy pożyczkowe ( na 3,3 %) oraz magazyny publiczne na wypadek klęsk nieurodzaju. Zakładała parki i tzw. „place młodzieńskie", będące miejscem wypoczynku, zabaw i rozrywek mieszkańców.

Księżna Anna górowała nad otoczeniem głęboką wiedzą i wykształceniem . Stworzyła na swym dworze siedlisko kultury. W rezydencji siemiatyckiej urządziła wspaniałą bibliotekę i „Gabinet historii naturalnej".
Z licznych podróży zagranicznych przywoziła rzadkie okazy botaniczne i zoologiczne, które znalazły się w jej „Gabinecie historii naturalnej", stanowiącym w owych czasach jedną z większych w Europie kolekcji przyrodniczych. Zbiorami Anny Jabłonowskiej interesowali się naturaliści z całego świata. Z bogatego księgozbioru, przeważnie o treści przyrodniczej, korzystało wielu światłych ludzi ówczesnej epoki.

„...w gabinecie naturalnym oglądać można[było] obfite zebranie zwierząt, osobliwych czworonożnych, ptactwa, gadu różnego w spirytusach, ryby, owadów, kruszców- kamieni, skamieniałych rzeczy, koni morskich, szkielety, anatomię sztuczną człowieka - starożytności, ciekawości jak najodleglejszych krajów, nie zapominając i rzeczy krajowych." (Ksiądz Krzysztof Kluk)

Właśnie ów „Gabinet" (tą nazwą określała księżna bibliotekę i swoje zbiory) był dla Kluka i wielu i innych uczonych niezastąpionym skarbem wiedzy. Mieścił się on w pięciu salach siemiatyckiego pałacu, w którego murach gościły takie osobistości świata kultury, jak biskup Krasicki, Naruszewicz, Kołlątaj, Staszic, Kniaźnin, Trembecki, Karpiński. Odwiedzał księżnę w Siemiatyczach król Stanisław August i koronowane głowy obcych dworów.

 

Sława


Biskup warmiński Ignacy Krasicki poświęcił księżnej liczne strofy poetyckie:

„...I stanęliśmy w Wysokiem.
Gdzie wdowa, a niemodna, z zgorszeniem Warszawy,
Zamiast gotowalnianej, istotnej zabawy:
Podłą się pracą bawi, śmie myśleć o roli,
I w pośród kmieci swoich bardziej mieszkać woli
Niż błyszczeć w wielkim świecie..."
„...Dalej droga na Kock.
Gdzie Wieprz płynie korytem wąskiem, a głębokiem:
Taż sama pani w Kocku, która i w Wysokiem.
Przebywała podówczas w Siemiatyczach
Wszystkim chłopom i mieszczanom tego losu życzę.
Jaki mają Wysokie, Kock i Siemiatycze."



Utwór ten, już w ówczesnych czasach, stał się niejako historycznym przysłowiem, historyczną przypowieścią, która przyćmiła wszystkie negatywne strony rządów Jabłonowskiej, tj. głównie stosowanie arbitralnych metod rządzenia.
Jabłonowska była indywidualnością , wybijającą się niewątpliwie wśród ówczesnej magnaterii.
Działalność księżnej Anny Jabłonowskiej była wysoko oceniana przez osoby goszczące na jej dworze.


„Bawiąc we Lwowie miałem sposobnośc poznać księżną z Sapiehów Jabłonowską, wojewodzinę bracławską. Ta pani wielu umiejętnościami sławna, a nawet łaciński język umiejąca i książki łacińskie czytająca, przyjmowała mnie w domu swoim z ta dobrocią, która jej była wrodzoną." (Franciszek Karpiński)


„Jak w różnych naukach doskonała, tak nauk i uczonych wysoka protektorka Jaśnie Oświecona z siążąt Sapiehów, Anna Jabłonowska." (Ksiądz Krzysztof Kluk)

 


„...ładu, porządku i poszanowania prawa uczyły jej „Ustawy" krzewiąc posłuszeństwo dla władzy, zarówno dla drobnych miejscowych przepisów i nakazów, jak i dla naczelnych w całym kraju obowiązujących praw
...dobra książęce stały się ogniskiem ładu i porządku społecznego, rozsadnikiem nowych idei, wzorem i przykładem dla społeczeństwa, że samem swem istnieniem stanowiły zaprzeczenia haniebnego przysłowia „Polska nierządem stoi", już to samo czyni dostojnem dzieło księżny Jabłonowskiej." (Stanisław Konarski)

 

Józef Rostafiński - profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1878-1910 i dyrektor Ogrodu Botanicznego w Warszawie, znakomity botanik i historyk nauk przyrodniczych pisał o księżnej Jabłonowskiej:


„Miała szczególne upodobania do nauk przyrodniczych. Nie wiemy skad się ono wzięło. W Polsce było to trudniej niż gdzie indziej, bo dzieł przyrodniczych było niewiele, a jeszcze mniej ludzi oddających się tym naukom.
Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska wystawiła sobie całym życiem trwalszy daleko pomnik i żyć będzie zawsze w pamięci narodu , którego była nieodrodną córką - niewątpliwie najznakomitszą Polką."

 

Kres życia



Urządzanie gabinetu, biblioteki, utrzymanie dworu, liczne inwestycje w dobrach pochłaniały masę pieniędzy. W 1794 roku księżna uciekła się do pożyczki holenderskiej, ale niewypłacenie się z niej doprowadziło do katastrofy - bank holenderski zajął dobra Jabłonowskiej. Wiele kluczy dóbr ucierpiało też wskutek działań wojennych 1794 roku. Ostatnie lata swego życia spędziła księżna w odosobnieniu. Zmarła 7 lutego 1800 roku w Ostrowiu , gdzie została pochowana.
Przed majestatem jej rozumu chyliły się z szacunkiem największe postacie ówczesnej Polski, sława jej docierała nawet poza granice kraju.

Reformy Anny Jabłonowskiej nie były wielkopańską fantazją, lecz wynikiem rzetelnej, kilkadziesiąt lat trwającej, żmudnej pracy.
Wprawdzie założone przez nią „państwo siemiatyckie" nie utrzymało się długo, ale wprowadzone w nim postępowe, jak na ówczesne stosunki, przemiany stały się zachętą dla innych do reformowania gospodarki w duchu idei Oświecenia. Anna Jabłonowska dbała o podniesienie poziomu wiedzy agrobiologicznej,gospodarowała ulepszonymi metodami.

Wiele jest rzeczy w dorobku księżnej , które można by opisać; wiele jeszcze pewnie czeka na swoje odkrycie. Jedno wszakże warto odnotować- przywiązanie księżnej do rodzinnych stron . Postrzeganie swojej małej ojczyzny jako cząstki tej wększej , myślenie kategoriami dobra własnego domu z jednoczesnym otwarciem się na świat.


„Nikt prawdziwie szczęśliwym być nie może, kto nim samym tylko być chce, ani nikt długo nim być nie potrafi, kto otoczony zostanie ludźmi nieszczęśliwymi y nie znaiącymi ani własności swego majątku ani praw." (Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska)


Opracowały:

  • Beata Kitlas
  • Elżbieta Kackieło
  • Cecylia Sołyjan

 
Bibliografia :

  • Bergerówna Janina: Księżna Pani na Kocku i Siemiatyczach,(działalność gospodarcza i społeczna Anny z Sapiehów Jabłonowskiej). Lwów 1936
  • Chorobińska- Misztal Antonina : Z dziejów Siemiatycz drugiej połowy XVIII wieku: działalność, reformatorska Anny Jabłonowskiej. Białystok 1978
  • Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska (1728-1800) w 200 rocznicę zgonu. Pod redakcją adama Wołka i Zbigniewa J. Wójcika. Siemiatycze 2001
  • Maciejewski Stefan: Znakomita Anna. „Kontrasty"1978 r.11 nr 4 s.28-32
  • Maroszek Józef: Anna Paulina z Sapiehów Księżna Jabłonowska. „Białostocki Informator Kulturalny" 1981 nr 4 s. 28-32,
  • Marszałek Krystyna: A Polska śpi na pośmiewisko mądrej Europy... . Ciechanów 1992
  • Mierzwiński Henryk: Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach. „Mówią Wieki" 1989 nr 2 s. 29-34
  • Polski słownik biograficzny t. 10 . Wrocław- Warszawa- Kraków 1962-64 s.210
  • Rudzki Edward: Damy polskie XVIII wieku. Warszawa 1997
  • Sulżyk Jerzy: Księżna Anna. „Czasopis" 1995 nr 6 s. 21-23